Учурда чет элдик номурлуу унааларды мыйзамдаштыруу миңдеген кыргызстандыктарды түйшөлткөн маселеге айланды. Бул өзгөчө Армения менен Абхазиядан алынып келинген унаалардын ээлерине тиешелүү. Кыргызстанда аларды мыйзамдаштыруу процесси башталды.

Экономика жана коммерция министринин орун басары Искендер Асылкулов түшүндүргөндөй, ЕАЭБ өлкөлөрүнүн аймагынан алынып келинген, иш жүзүндө ээлери Кыргызстандын жарандары болгон бардык чет элдик номурлуу унаалар мыйзамдаштырылууга тийиш. Көбүнчө бул 2015-жылдын 26-февралынан тарта республикада каттоого тыюу салынган оң рулдуу унаалар. 

Мыйзамдаштыруу өзү үч этап менен өтөт: биринчиден, документтери бар, бирок ЕАЭБ өлкөлөрүндө каттоодон чыга элек унаалар легалдаштырылат. Анан кезек документтери жок, бирок техникалык абалы жакшы, “чогултулбаган” унааларга келет.

Акыр-аягы, үчүнчү этапта ар кандай себептерден улам алгачкы эки этапта легализациядан өтө албай турган унаалар таасир этет. Алардын ээлери машиналарды запастык тетиктерге демонтаждоо, аларды республиканын чегинен тышкары экспорттоо же кайра иштетүүгө тапшыруу мүмкүнчүлүгүнө ээ болот. 

Эки айдын ичинде ченемдик-укуктук актылар иштелип чыгып, мыйзамдаштыруу процессинин өзү 2025-жылдын мартында башталат. Айдоочуларга унааларын жергиликтүү бийликке каттоого алты ай убакыт берилет. Мөөнөтү 2025-жылдын 31-августу. 

“Мыйзамдаштыруу үчүн унаа ээлери документтердин пакетин, анын ичинде өздүк күбөлүгүн, каттоо документтерин (эгер бар болсо), унаанын техникалык абалы тууралуу маалымкаттарды жана бардык жыйымдарды төлөгөндүгү тууралуу дүмүрчөктөрдү чогултушу керек. Процесстин өзүнө болжол менен 1000 доллар сарпталат, аны “Унаа” мамлекеттик мекемесине төлөш керек”, - дейт Искендер Асылкулов. 

Мыйзамдаштыруу программасынын алкагында бийлик мыйзамсыз ташып келүү схемаларын болтурбоо үчүн транспорт каражаттарын каттоого көзөмөлдү күчөтүүнү жана санариптик жазууларды киргизүүнү пландаштырууда. 

“Келечекте ушундай көйгөйлөрдү болтурбоо үчүн Кыргызстан оң рулдуу унааларды алып кирүүгө толук тыюу салат. Чек арадагы унааларды каттоого да көзөмөл күчөтүлөт. Бирок чет элдик туристтерге унааларды убактылуу алып келүүгө мурдагыдай эле уруксат берилет, бирок чектелген мөөнөткө”, - деди экономика министринин орун басары.

Мыйзамдаштырылган унаалардын ээлери жаңы эрежелерди сакташы керек - өз убагында техникалык кароодон өтүп, транспорт салыгын төлөшү керек. Ошол эле учурда мындай унааларды сатууга, берүүгө жана күрөөгө коюуга тыюу салынат.

Азырынча Кыргызстанда армян жана абхазиялык номурлуу унаалардын саны тууралуу так маалымат жок, анткени алардын көбү катталбай ташылып келген. Анткен менен бийлик мыйзамдаштыруу тартипти гана орнотпостон, каттоо жыйымдарынын эсебинен бюджетти толуктайт деп ишенет. Кошумчалай кетсек, мындай чара жол коопсуздугун жакшыртат, анткени өлкөдөгү бардык унаалар каттоодон өтүп, техникалык талаптарга жооп бериши керек.