Телефондон интернет таратуу – бир нече телефондорду интернетке туташтыруу зарыл болгондо пайдалуу кызмат. Бирок, дайыма эле мобилдик интернет үчүн акы төлөнгөндө  Wi-Fi кызматын башкалар менен бөлүшүү функциясы иштебейт. 

Орусияда операторлордун мындай мамилеси этикага туура келбейт деп эсептелип, бир жыл мурун операторлор бул кызматты кошумча төлөмсүз же башка айла-амалсыз жарандарга көрсөтүүгө милдеттеме алган. Кыргызстанда бул маселе мыйзам менен жөнгө салынган эмес. 

2024-жылы Орусиянын Федералдык Монополияга каршы кызматы (ФАС) Орусияда иштеген байланыш операторлорун мобилдик түзмөктөрүнөн мобилдик интернетти таратканы үчүн акы алууну токтотууну буйруган. Агенттик операторлордун аракеттеринде монополияга каршы мыйзамдарды бузуунун белгилери бар экенин аныктап, компаниялар абоненттерге байланыш кызматтарын көрсөтүү боюнча келишимдин жагымсыз шарттарын таңуулашууда деп айыптаган. Мындан тышкары, операторлор жарандардан мобилдик интернет үчүн эки эселенген төлөм талап кыла тургандыгын белгилеген. Орустар бул кызматка айына 1,5 миң рубль коротушат.

Global Relocate маалыматтарына ылайык, 2024-жылы Кыргызстан мобилдик интернети эң арзан он өлкөнүн катарына кирип, 8-орунга чыкты. Өлкөдө мобилдик интернеттин бир гигабайтынын баасы $0,17 болгон. 2021-жылы республика 2-орунду ээлеген (Израиль биринчи болуп келген жана кала берет. – Автордун эскертүүсү), андан кийин 1 гигабайт 0,1 долларды түзгөн.

Улуттук банктын маалыматы боюнча, 2023-жылы кыргызстандыктар уюлдук байланыш үчүн 104,2 миң транзакция жасап, 40,5 миллиард сом төлөшкөн. 2024-жылдын эки кварталында транзакциялардын көлөмү 13 миллиард сомду түздү.

"Акчабар" уюлдук операторлордун тарифтерин талдап чыгып, өлкөдөгү үч оператор тең болжол менен бирдей эле шарттарды сунуштай тургандыгын аныктады. Бирок баанын окшоштугуна карабастан “О!”, Beeline жана MEGA операторлорунун тарифтик сунуштары 1 айлык кызматтардын топтому боюнча айырмаланат. 

Жалпысынан Кыргызстанда уюлдук операторлор толук эркиндикке ээ, баа жана тарифтик мазмун маселелери мыйзам менен жөнгө салынбайт. Ошондуктан, ар бир оператор өзүнүн баа саясатын өзү коет, анын ичинде абонент кошумча кызматтар үчүн төлөйбү же жокпу өзү чечет.

Антсе да көптөгөн параметрлердин окшоштугуна карабастан, бардык эле операторлор өз абоненттерине интернетти таратуу кызматтарын көрсөтө бербейт. Бирок, гигабайттарды же чексиз пакетти төлөп жатканда, кардар аны каалагандай тескөөгө укуктуу. Бирок, бардык эле ата мекендик операторлор буга макул эмес.

"О!" операторунда таркатууга мүмкүн болгон 18 тарифтик пландын ичинен 6 гана тарифтик планда интернетти бөлүшүү акысыз. Башка пландар бул функция үчүн кошумча төлөмдү талап кылат.

Beeline операторунун да өз шарттары бар. Анын тарифке кошулганда дароо интернетти жайылтуу мүмкүнчүлүгүн камтыган 4 тарифи бар, бирок башка бардык тарифтер үчүн бул кызмат бонус катары кетет. Башкача айтканда, интернетти бөлүшүү мүмкүнчүлүгү жок, бирок колдонуучулар башка функцияларды тандоодо өздөрүн чектеп, кээ бир опцияларга же акцияларга туташканда бул кызматты акысыз ала алышат.

MEGA оператору ыктыярдуу түрдө кардарларына интернетти акысыз таркатуу мүмкүнчүлүгүн берет. Стандарттык интернет-топтом үчүн төлөөдө абоненттер кошумча шарттарга жана кошумча төлөмдөргө туш болбостон, өз трафигин башка мобилдик телефондор менен эркин бөлүшө алат.

Акы төлөнүүчү интернетти жайылтуу үчүн кошумча шарттар жана төлөмдөр канчалык адилеттүү деген суроо операторлордун ачыктыгына жана кардарларына берилгендигине тиешелүү. Эгерде кардар белгилүү бир сандагы гигабайт үчүн төлөсө, ал аларды каалагандай колдонушу керек. Жашыруун шарттарды киргизүү операторлордун стандарттык функцияларды чектеп, кошумча пайда табуу аракети катары кабыл алынышы мүмкүн.