Мурдагы өкмөт башчы Акылбек Жапаров АКШнын президенти Дональд Трамптын импорттук товарларга жаңы алым системасын киргизген чечими боюнча пикирин билдирди. 

АКШнын тарифтик саясатын "экономикалык жер титирөөгө" салыштырган  Жапаров силкинүү алыс болсо да, анын эпкини Кыргызстанга да келе турганын айтат. 

"2025-жылы 2-апрелде АКШнын президенти Дональд Трамп жаңы экономикалык тартипти жарыялады. Ал муну «Боштондук күнү» деп атады, бирок чындыгында, бул – глобалдык рынокту өзгөртүп жаткан экономикалык жер титирөө", - дейт ал. 

Анын айтымында, 5-апрелден тарта АКШ бардык импортко кайсы өлкөгө болбосун кошумча 10% алым киргизет. 9-апрелде Вашингтон «адилетсиз соода өнөктөштөр» деп эсептеген өлкөлөргө «өз ара» тарифтер 54%га чейин жогорулайт.

Жапаров АКШ Кытайга – 54% (34%+20%), ​Камбожага – 49%, Вьетнамга – 46%, ​Тайванга – 32%, Индияга – 26%, Японияга – 24%, Түштүк Кореяга – 25%, ​Европа биримдигине – 20%, Швейцарияга – 31%, Пакистанга – 29% импорттук алым киргизсе, Кыргызстандан импорттолгон товарлардан 10% гана ала турганын белгиледи. 

"Бул тоскоолдукпу же атаандаштыкка артыкчылыкпы?", - деп суроо салат ал. 

Анын айтымында, 2024-жылы АКШнын импорту 3,4 трлн доллар болсо, анын ичинен Кытайдан импорт 620 млрд долларды түзгөн. Тарифтер киргизилгенден кийин кытай товарлары 20-35%га атаандаштыкка жөндөмсүз болуп калат. Бул жалпы чыгым түзүмүнөн, логистикадан, келишимдерди кайра баалоодон жана тобокелдиктерди камсыздандыруусунан улам жаралат.

Ал АКШ Кытайга импорттук алымды көбөйткөндүктөн, аталган рыноктун бир бөлүгү бошой турганын сөз кылды.

Жапаров 2024-жылы Кыргызстандын тышкы соода-сатыгы 16 млрд долларга жетип, импорт 12 млрд доллар, экспорт 3,8 млрд доллар болгонун, Кытайдын АКШга экспорту эле Кыргызстандын дүйнө менен болгон соодасынан 40 эсе көп экенин айтты. 

Жапаров бул кырдаал Кыргызстан үчүн мүмкүнчүлүк экенин билдирди. Анын айтымында: 

• Бизде тариф төмөн – жаңы координаттар системасында эң аз;
• Биз Кытай, ЕАЭБ жана Түштүк Азиянын ортосунда  ыңгайлуу географиялык аймакта жайгашканбыз;
• Бизде өндүрүштүк чыгымдар төмөн жана регионалдык рынокторго кирүү жеткиликтүүлүгү бар.
• Эң негизгиси – биз чоң эмеспиз жана биз мобилдүүбүз. Чоң оюнчулар кайра бириккенче, бизде жеткирүүнүн жаңы чынжырларына кошулууга мотивация бар.

Сөзүн улай Жапаров азыркы кырдаалда Кыргызстан кандай иштерди алып барышы керектигин айтты:

1. ​Азия өндүрүүчүлөрүнө локалдаштыруу, таңгактоо, маркалоо, реэкспорт боюнча реалдуу шарттарды сунуштоо.
2. АКШнын талаптарына ылайык «экспорттук кураштыруу» аймактарын түзүүгө жетишүү.
3. Логистикага, бажылык жөнөкөй жол-жобого, сертификациялоого инвестиция салуу.
4. Тышкы өнөктөштөр үчүн «Кыргызстан аркылуу» экспорттук стратегиясын иштеп чыгуу.
5. ​Глобалдык лигада ойноого даяр жергиликтүү ишкерлерди колдоо.
6. Продукцияларын АКШга экспорттоого багыттоого даяр өндүрүүчүлөрдү салыктан бошотуу.

"Кээ бирөөлөр мындан коркунучту көрүшсө, башкалар – экспорттук каналдарды куруп жатышат. Кээ бирөөлөр чыгымдарын эсептеп жатса, башкалар – өндүрүштү көбөйтүүдө. Эми Кыргызстанга суроо: Биз дүйнөнүн жаңы экономикалык картасында болобузбу?", - деп суроо салат Жапаров.