"Акчабар" редакциясы Эл аралык ишкерлер кеңешинин директору Аскар Сыдыковду кепке тартып, Кыргызстандагы ишкерлердин көйгөйлөрү, кадрлардын жетишсиздиги, акылдуу адамдардын өлкөдөн кетип жатышы сыяктуу маселелер боюнча баарлашты. 

Сыдыковдун айтымында, Эл аралык ишкерлер кеңеши ишкерлерге жагымдуу шарттарды түзүү боюнча иш алып барат. Көп ишкерлер өз көйгөйлөрүн ачык айта албагандыктан, алардын үнүн мамлекетке жеткирет. 

"Себеби алар эртең бирөөлөр келип бир нерсе талап кылат деп коркушу мүмкүн. Ошондуктан бизге айтат. Биз анын баарын системалаштырып, мамлекеттин кызыкчылыгына дал келеби деп талдап чыгабыз. Анткени биз бир тараптуу иш жүргүзбөйбүз, мамлекеттин кызыкчылыгын да сөзсүз эске алабыз. Андан кийин ошол маселе боюнча иш алып барабыз", - дейт ал.

Ал жүргүзүлгөн талдоонун негизинде, башка өлкөлөрдү изилдеп, мамлекетке салык, монополияга каршы саясат боюнча, жаңы ыкмаларды киргизүү боюнча сунуштарын бере турганын айтат.

"Азыр мамлекет ишкерлерге жардам берем деп жүрөт. Мисалы кечээ эле электрондук товардык коштомо кагаз жоюлду. Бул ишкерлер үчүн көп көйгөйдү жараткан нерсе болчу. Анын алынганы ишкерлер үчүн жеңилдик болот деп эсептейбиз", - дейт ал. 

Ал ишкерлер арасында мамлекеттин тоскоолдук жаратпаганын өзү жардам деген сөз бар экенин айтты.  

"Мисалы кандай тоскоолдук? "Биз уруксат кагаздарды алып, иш бөлмөлөрдү кыдырып жүрбөйлү, аны жойгула, уруксат берүү, макулдашуу жол-жобосу азайсын, бюрократия болбосун" деп айтышат. “Жеке менчикти эч ким тартып албасын, ага жол бербегиле" деп айтышат", - дейт Сыдыков. 

Он-жыйырма жылдап бутка тургузган бизнесин бир күндө эле тарттырып жибергендер, жоготкондор бар экенин айткан Сыдыков мамлекет андайга жол бербей, коргоп бериши шарт экенин белгиледи. Ишкерлердин ортосундагы талаш-тартыш болсо, аны жөнгө салуу системасы натыйжалуу болушу кажет.

"Ишкерлер үчүн бир нерсе жасай алсаңар, ал эмне болмок эле?" деп сурап калышат. Менимче ал - сот системасы. Эгер адилет, көз карандысыз сот тутуму болсо, ишкерлерге да, карапайым адамдарга да чоң жардам болмок. Элестетип көрүңүз, сиз адилеттикти таба албай, кыйналып жүрүп, сотко кайрылсаңыз, ал адилеттикти орнотуп, "мына силердики туура" деп чечсе, жакшы эмеспи. Биз ошого жетүүгө аракет кылып жатабыз", - дейт ал.  

Сөзүн улай Сыдыков ишкерлер туш болгон көйгөйлөрдү атап өттү. 

"Биринчиден, мамлекет менен менен карым-катыш. Анын ичинде бррократия, уруксат кагаздарын алуу, сот системасы жана башкалар. Экинчиден, каржы булактары. Себеби ишкер иш баштайын же аны кеңейтейин деп жатса, каржы булагын таба албайт же насыянын үстөк пайызы жогору, болбосо күрөөгө чоң талап коюлат. Үчүнчүдөн биздин өлкөнүн кичинекей позициясы десе болот. Биздин ички рынок аз, 7,5 млн киши. Жерибиздин 90%ы тоолуу аймак, инфраструктура жагында мүчүлүштүктөр бар. Ошондой эле эл аралык келишимдер, соода жүгүртүү, бажы төлөмдөр боюнча жана башкалар", - дейт ал. 

Сыдыковдун пикири боюнча, өлкөдөгү көмүскө экономиканын ачыкка чыгышы мамлекеттин саясатына байланыштуу болот. 

"Адам баласы жакшылыкка умтулат. Менимче, адам "мыйзамды бузам, көмүскөдө иштейм, начар нерселерди жасайм" деп эч качан ойлобойт. Бирок жагдайлар ошого алып келиши мүмкүн. Эгер мамлекеттин салык, бажы төлөм, лицензия, уруксат берүү жол-жоболору кыйын болсо, бир кагаз алыш үчүн жумалап жүрүп, ортого тааныш салып бүтүрүш керек болсо, "андан көрө ишимди кылайын, керектүү кишиге акча берип иштейм" деп көмүскөгө кетип калат", - дейт ал.

Ал көмүскөдө иштегендерди ачыкка чыгаруу үчүн мамлекет ыңгайлуу шарттарды түзүш керектигин билдирди. 

"Мамлекеттин күч колдонууга, эреже коюуга, анын аткарылышын көзөмөл кылууга монополиясы бар. Аны мамлекеттен башка эч ким жасай албайт. Демек, биринчи кадам мамлекет тарабынан жасалышы керек. Мамлекет ыңгайлуу шарт түзүп берсе, эл көмүскөдө эмес, ачыкка чыгып иштейт. Болбосо, "айла жок, оокат кылып, үй-бүлөнү багыш керек" деп көмүскөгө кирип кетет", - дейт ал.

Ал ишкерлер көмүскөгө кетпеши үчүн коррупцияны болушунча азайтуу, бюрократияны жоюу зарыл экенин, жол-жоболорду жеңилдетүү, мамлекетте иштеген кызматкерлер билимдүү, таза адамдар болушу керектигин белгиледи.