2025-жылдын башында Улуттук статистика комитетинин маалыматы боюнча, Ош шаарында 55 миң 184 компания жана ишкер катталган, бирок алардын чындап иштеп жатканы 23,6 миң гана. Бул эки нерсени көрсөтөт: бир жагынан, шаарда туруктуу тармактар бар, экинчи жагынан, жабылган же иштебеген бизнес субьектилеринин көптүгү кээ бир кыйынчылыктардын бар экенинен кабар берет.

ЧАКАН БИЗНЕС БАСЫМДУУЛУК КЫЛАТ, БИРОК БААРЫ ИШТЕБЕЙТ

Ош шаарындагы бизнес категорияларынын эң чоң бөлүгүн жеке ишкерлер түзөт. Алардын саны 39 миңден ашык, бирок чындыгында, 17,6 миңи гана активдүү иштейт. Чакан ишканалар дагы шаар үчүн маанилүү, бирок бул жерде абал кыйыныраак: 11,4 миң компаниянын ичинен болгону 1,7 миңи иштеп жатат.

Орто жана ири ишканалар туруктуураак көрүнөт. 223 орто ишкананын 212си, ал эми 140 ири компаниянын 133ү ишин улантууда. Бул чоң бизнес субьектилери экономикалык кыйынчылыктарды жеңилирээк көтөрө аларын көрсөтөт.

СООДА – ОШ ШААРЫНЫН ЭКОНОМИКАСЫНЫН НЕГИЗГИ КЫЙМЫЛДАТКЫЧ КҮЧҮ

Ош салттуу түрдө ири соода борбору болуп кала берүүдө. Бул тармакта 23,8 миңге жакын компания катталган, бирок алардын 9,4 миңи гана активдүү иштейт.
Айыл чарбасы да өнүгүп жатат. 2024-жылы бул тармакта 4 миң жаңы ишкана ачылды.

Агросектордун жалпы өндүрүшү 2,9 миллиард сомду түзүп, 2023-жылга салыштырмалуу 3,7% өстү.

Айыл чарба продукциясынын басымдуу бөлүгүн (93%) дыйкан чарбалары жана жеке үйлөр өндүрөт. 6,2 миң гектар айдоо аянтынын жарымынан көбү дан эгиндерине бөлүнгөн. Бирок буудай айдоо аянты 17% кыскарган, ал эми арпа, тескерисинче, 6,4% көбөйгөн.

Базардагы кызмат көрсөтүү тармагы да өсүшкө ээ болууда. 2024-жылы көрсөтүлгөн кызматтардын жалпы көлөмү 128,5 миллиард сомду түзүп, 2023-жылга салыштырмалуу 2% өстү. Анын ичинен 100 миллиард сомдон ашыгы соода жана транспортту оңдоого туура келет. Бул Ош шаарында керектөөчүлүк активдүүлүктүн жогорку деңгээлде экенин тастыктап турат. Өткөн жылы шаар калкына 93,2 миллиард сомдук кызмат көрсөтүлгөн.

САЛЫК ТӨЛӨМДӨРҮНҮН ӨСҮШҮ: ЖАНДАНУУНУН БЕЛГИСИБИ?

Кызыктуу көрсөткүч – салык төлөмдөрү. 2024-жылы Ош шаарында киреше жана пайда салыгы боюнча дээрлик 2 миллиард сом жыйналган. Бул 2023-жылга (996 млн сом) салыштырмалуу эки эсе көп. Айрыкча чакан бизнестен түшкөн салыктар өскөн: эгерде 2023-жылы алар 493 млн сом төлөшсө, 2024-жылы бул көрсөткүч 1,2 миллиард сомго жеткен.

Мындай өсүш бизнес көмүскөдөн чыгып, салыктарды төлөй баштаганын көрсөтүшү мүмкүн. Ошондой эле бул салык органдарынын көзөмөлүнүн күчөшүнүн натыйжасы болушу ыктымал.

Экономиканын жалпы өсүшүнө карабастан, айрым тармактарда кыйынчылыктар бар. Маселен, транспорт секторунда 7 миң 2 ишкана катталган, бирок алардын 2 миң 237си гана активдүү. Пайдалуу кен байлыктарды казып алуу тармагында 435 субъектинин ичинен болгону 49у иштейт. Ал эми суу менен камсыздоо жана калдыктарды иштетүү тармагында 48 ишкананын 17си гана иштеп жатат. Бул айрым тармактарда чакан бизнести өнүктүрүү татаал экенин көрсөтөт.

Жыйынтыктап айтканда, Ош шаарынын экономикасы өсүп жатат, бирок бирдей эмес. Ийгиликтүү тармактар — соода, айыл чарба жана кызмат көрсөтүү чөйрөсү. Ошол эле учурда иштебеген чакан ишканалардын үлүшү дагы эле жогору бойдон калууда.