Баткенде “Баткенди өнүктүрүү – өлкөнүн өнүгүүсү” II инвестициялык форуму өттү. Иш-чаранын негизги темасы Баткен облусун өнүктүрүү жана анын инвестициялык мүмкүнчүлүктөрү болду. Ошондой эле, аймактык сооданы өнүктүрүү, кичи жана орто бизнести колдоо, жашыл экономика демилгелери, климаттын өзгөрүшүнө ыңгайлашуу жана чек аралык экономикалык кызматташуу сыяктуу маселелерге көңүл бурулду.  

Ошондой эле, иш-чаранын алкагында инвестициялык кеңештин жыйындары өтүп, аймакка инвестиция тартууга багытталган бир катар чечимдер кабыл алынды.

Форумдун алкагында көргөзмө уюштурулуп, анда жергиликтүү ишкерлер өз продукцияларын көрсөтүштү. Мөмө-жемиштердин, ар түрдүү жашылчалардын жана даяр тамак-аштар көргөзмөгө коюлду. Көргөзмөдө сурьма кендеринин стенддери жана курулуш материалдарын чыгарган ишканалар да коюлду.  

Бул аймакка жергиликтүү инвесторлор да, потенциалдуу өнөктөштөр да, Орусия, Кытай жана Түркиянын өкүлдөрү да кызыгууда. Кызыгы, Баткен облусун белгилүү бир мезгилге чейин потенциалдуу инвесторлор баалабай келген. Улуттук статистикалык комитеттин маалыматы боюнча 2024-жылдын июль айына тике чет өлкөлүк инвестициялардын көлөмү көбөйгөн, анын көлөмү 4,2 эсеге көбөйүп, 1,9 миллион долларга жеткен, ошол эле учурда бүтүндөй 2023-жылы бул көрсөткүч 305,4 миң доллардан ашкан эмес. Бирок, башка аймактарга салыштырмалуу Баткен облусу бул тармакта дагы да өсүшү керек.

Кыргызстандын түштүк-батышында жайгашкан Баткен облусу стратегиялык жайгашуусу жана бай жаратылыш ресурстары менен олуттуу инвестициялык потенциалга ээ. Аймак Өзбекстан жана Тажикстан менен чектешет, бул чек ара кызматташтыгы жана соода-сатык үчүн мүмкүнчүлүктөрдү түзөт. Аймактын маанилүү өзгөчөлүгү - өзгөчө экономикалык режими.

Облуста жеңилдетилген салык, инвестиция, мамлекеттик сатып алуулар жана калкка кызмат көрсөтүү боюнча атайын режимдер киргизилген. 62 калктуу пунктка киреше салыгынын төмөндөтүлгөн ставкасы (5%), киреше салыгынан жана сатуудан алынуучу салыктан бошотуу, ошондой эле жер салыгын жана мүлк салыгын төлөөдөн бошотуу мүмкүндүгү сыяктуу салыктык жеңилдиктер белгиленген. Мындан тышкары, инновациялык, тамак-аш, жеңил жана экспортко багытталган өндүрүш менен алектенген ишканаларга жеңилдиктер каралган.

“Баткен облусунда инвестициянын минималдуу чеги 1 миллион долларды түзөт, ал эми башка аймактарда бул босого 3 миллион долларды түзөт, ал эми суу ресурстары үчүн региондо инвестициянын минималдуу көлөмү 10 миллион долларды түзөт, ал эми башка аймактарда бул көрсөткүч 20 миллион долларды түзөт», - деди форумдун жүрүшүндө президенттин Баткен облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлү Абдикарим Алимбаев.

Баткенге келгенде биринчи байкай турган нерсе - бул жерде эгин талаа, бакчалар бар, бул бекеринен эмес, анткени Баткен облусуна инвестиция тартуу үчүн негизги багыттардын бири айыл чарбасы болуп саналат. Район өрүк, шабдалы сыяктуу мөмө-жемиштерди, ошондой эле жашылчаларды (помидор, бадыраң, картошка) өндүрүү менен белгилүү. Мындан тышкары, мал чарбачылыгы жана жогорку сапаттагы бал өндүрүү өнүккөн, бул ички жана тышкы рынокто суроо-талапка ээ. Айыл чарба продукциясынын атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн жогорулатуу үчүн облуста кайра иштетүүчү ишканалар активдүү өнүгүп, сугаттын заманбап ыкмалары киргизилүүдө.

Айыл чарба тармагынан тышкары өнөр жай инвестиция үчүн олуттуу аймак болуп саналат. Райондо пайдалуу кендер жигердүү иштетилип жаткан тоо-кен өнөр жайы өнүккөн. Курулуш материалдары жана текстиль өнөр жайлары да өсүп, жумуш орундарын түзүп, экспорттун көлөмүн жогорулатууда.

Баткен облусунун энергетика тармагы да жагымдуу инвестициялык мүмкүнчүлүктөрдү сунуштайт. Аймакта мини-ГЭСтерди, ошондой эле күн жана шамал энергиясы боюнча долбоорлорду өнүктүрүү потенциалы бар. Буга байланыштуу кытайлык “SunEnergyCo” компаниясы форумдун алкагында масштабдуу долбоорду ишке ашыруу боюнча келишимге кол койду.

“Биз Баткен облусунда кубаттуулугу 250 МВА/350 МВт болгон күн фотоэлектр станциясынын долбоорун ишке киргизип жатабыз, бул аймактын туруктуу өнүгүүсүнө негизги кадам болот. Кыргызстандын Энергетика министрлигинин, Баткен районунун акимчилигинин жана Жашыл энергетика фондунун колдоосу менен бизге 669,3 га жер аянты бөлүнүп берилди. Долбоорго 230 миллион долларга жакын инвестиция тартылып, бул электр линияларын жана 220 киловатт көмөк чордонду курууга мүмкүндүк берет. Бул долбоор күн энергиясын өндүрүүдөн тышкары айыл чарбасын өнүктүрүүгө жана экологиялык чөйрөнү жакшыртууга салым кошот. Биз 700гө жакын жумуш орундарын түзөбүз, ошондой эле жергиликтүү адистерге курулуш жана инженердик тармактарда жаңы көндүмдөрдү алууга жардам беребиз”, - деди “Sun Energy Co” ЖЧКсынын башкы директору Лю Йонгжи. 

Мындай демилгелер салттуу энергия булактарынан көз карандылыкты азайтып гана тим болбостон, аймактын туруктуу өнүгүшүнө да салым кошо алат.

Туризм Баткен облусуна инвестиция тартуу үчүн дагы бир келечектүү тармак болуп саналат. Кан-и-Гут үңкүрү, Пирамида чокусу жана сейрек кездешүүчү Айгүл гүлү сыяктуу уникалдуу жаратылыш жана маданий кооз жерлер дүйнөнүн ар тарабынан туристтерди өзүнө тартып турат. Экотуризм жана сыртта эс алуу үчүн инфраструктураны өнүктүрүү, ошондой эле аймактын килем токуу сыяктуу маданий салттарын жайылтуу туристтердин агымын олуттуу түрдө көбөйтүп, жаңы экономикалык мүмкүнчүлүктөрдү түзө алат.

Бул багыттардын бардыгы потенциалдуу инвесторлорго жана мамлекеттик органдарга сунушталды. Форумдун алкагында өткөн Инвестициялык кеңештин жыйынынын жыйынтыгы менен Баткен облусундагы инвестициялык долбоорлорду колдоого багытталган бир нече чечимдер кабыл алынды. Президенттин облустагы ыйгарым укуктуу өкүлүнө инвестициялык өзгөчө режимдин критерийлерине жооп берген 10 негизги инвестициялык долбоорлорду даярдоо жана сунуштоо тапшырмасы берилди. 

Мамлекеттик органдар, өнүктүрүү фонддору жана банктар менен бирдикте жаңы аймактык инвестициялык кеңештерди ишке киргизүүгө көмөктөшүү жана иштеп жаткандарды колдоо боюнча иштер уюштурулат. Ошондой эле, долбоорду ишке ашыруунун натыйжалуулугун жогорулатуу жана облуска инвестиция тартуу максатында координациялоону күчөтүү сунушталды.

Баткен облусу гүлдөп өнүгө элек, бирок буга чейин кабыл алынган чечимдер өз жемишин берүүдө, анткени форумдун алкагында 2 млрд 120 млн долларлык инвестициялык келишимдер түзүлүп, аймактын өнүгүшүнө салым кошуп, экономикалык жигердүүлүктүн катализатору болуп калат.