Кыргызстанда “Кылым банк” аттуу жаңы мамлекеттик каржы мекемеси түзүлдү. Министрлер кабинетинин айтымында, жаңы банк өлкөнүн финансылык инфраструктурасынын маанилүү булагы болуп калат. Анын милдеттерине банк операцияларын жүргүзүү, баалуу кагаздарды башкаруу, аларды эсепке алуу жана сактоо, ошондой эле бүтүмдөрдүн тараптарынын ортосунда ортомчулук кылуу кирет. Ошондой эле, банк баалуу кагаздарды номерлөө жана каттоо үчүн жооптуу болот. Белгилеп кетсек, “Кылым Банк” фондулук рыноктун негизги тейлөө мекемеси болмокчу.

“Кылым банкты” түзүү боюнча токтомго өткөн жылдын 26-декабрында Министрлер кабинетинин төрагасы Адылбек Касымалиев кол койгон. Документке ылайык, банк 100% мамлекеттин катышуусу менен түзүлгөн. Жаңы каржы мекемесинин уставдык капиталы бир акциянын номиналдык баасы 1 миң сомду түзгөн миллиард сомду түзөт.

2027-жылга карата банктын капиталы 5 миллиард сомго чейин өсөрү пландалууда.

Бир караганда, “Айыл банк”, “Элдик банк”, “Мамлекеттик өнүктүрүү банкы” бар экенин эске алганда, башка мамлекеттик банктын кереги жоктой сезилиши мүмкүн. Бирок, жаңы мекеменин функционалдык милдети жогоруда аты аталган банктардан бир топ айырмаланат.

“Кылым Банк” фондулук рыноктун өнүгүшүнө дем берүү жана анын катышуучулары үчүн тобокелдиктерди азайтуу максатында каржы институту катары түзүлдү. Анын негизги ролу соода катышуучулары үчүн кепилдик, ошондой эле клирингдик борбор жана борбордук контрагент катары иш алып баруу болуп саналат. Бул банк кредиттик тобокелдиктерди өзүнө алат жана транзакциялар боюнча эсептешүүлөрдүн ишенимдүүлүгүн камсыз кылат дегенди билдирет.

Ушундай эле фининституттар бир катар өлкөлөрдө бар. Атап айтканда, Түркияда Takasbank, Орусияда Улуттук Клиринг борбору, Казакстанда “Астана” Эл аралык финансы борборунун клирингдик палатасы, ошондой эле Беларуста Республикалык баалуу кагаздардын борбордук депозитарийи ж.б.

Дүйнөлүк масштабда биржа бүтүмдөрдүн рыногу катары иштейт, ал эми алардын аткарылышын борбордук контрагент жана борбордук депозитарий сыяктуу адистештирилген каржы институттары камсыздайт. Кыргызстанда фондулук биржаларда эсептешүү операцияларын жүргүзүү мүмкүнчүлүгү жок, бул аларды транзакцияларды бир нече банктар арасында бөлүштүрүүгө аргасыз кылууда. Бул ыкма операциялык чыгымдарды көбөйтөт жана транзакциялардын баасын көтөрөт.

Мындай институт жок болгон учурда фондулук рынок өзүнүн операцияларын түрдүү коммерциялык банктарга бөлүштүрүүгө аргасыз болгон. Алсак, KICB банкында облигациялар менен операциялар, “Элдик Банкта” мамлекеттик баалуу кагаздар менен операциялар жана “Демир Банк” борбордук депозитарий кызматтарын аткарып келген. “Кылым Банктын” түзүлүшү бизге бул айырмаланган ликвиддүүлүктү консолидациялоого жана бирдиктүү эсептешүү инфраструктурасын түзүүгө мүмкүндүк берет. Банк ошондой эле рыноктун катышуучуларына рыноктун потенциалын өнүктүрүү үчүн рычагдарды бере алат. Бүгүнкү күндө биржалык операциялар 100% каражаттардын депозити менен ишке ашырылат, бул рыноктун инвестициялык потенциалын бир нече эсеге төмөндөтөт.

Фонд рыногун тейлөөдөн тышкары, "Кылым Банк" улуттук баалуу кагаздарга эл аралык таанылган коддорду ыйгаруу боюнча номер берүүчү агенттиктин кызматын көрсөтөт. Бул чет элдик инвесторлорго Кыргызстандын баалуу кагаздары тууралуу маалыматты эл аралык биржа маалымат отчетторунда көрүүгө мүмкүндүк берет. Банк ошондой эле калк үчүн банктык кызмат көрсөтүүлөргө, анын ичинде калк үчүн инвестициялык мүмкүнчүлүктөргө ыңгайлуу жана оңой жетүүнү камсыз кылуу үчүн өз күч-аракетин санариптештирүүгө багыттайт.

Жаңы банк ликвиддүүлүктү жана экинчилик рынокто операцияларды колдоо боюнча маркет-мейкерлердин бири катары иш алып барат, муну өнүккөн рыноктор өз  тажрыйбасында колдонуп келүүдө.