akchabar logo with typographysearch
    Main photo

    Жарыяланган

    2025-18-02, 14:31

    Геосаясат жана экономика: Трамп-Путин жолугушуусу Кыргызстанга кандай таасир этиши мүмкүн?

    Орусия менен Украинанын ортосундагы конфликт Кыргызстандын экономикасына соода, эмгек миграциясы жана каржы агымы аркылуу орус рыногу менен тыгыз байланышта болгонуна олуттуу таасирин тийгизди. 

    Тирешүүнүн алгачкы айларында орус рублинин алсызданышы өлкөнүн ИДПсынын олуттуу бөлүгүн түзгөн эмгек мигранттарынын акча которууларынын кыскарышына алып келди. Санкциялык чектөөлөр жана транспорт коридорлорунун үзгүлтүккө учурашы да логистикалык чынжырларга, өзгөчө импортко таасирин тийгизди. 

    Бирок, кыйынчылыктар менен катар экономиканын бир катар тармактары өсүүгө багыт алды. Тактап айтканда, тышкы соода операцияларынын активдешүүсү Кыргызстандын Россия менен экспорттук-импорттук агымдардын маанилүү звеносу катары позициясын бекемдеди. Бул соода көлөмүнүн көбөйүшүнө жана бажы төлөмдөрүнүн жана салыктардын эсебинен бюджеттин кирешесинин көбөйүшүнө шарт түздү.

    Бүгүн АКШ менен Орусиянын лидерлери Дональд Трамп менен Владимир Путин негизги сүйлөшүүлөрдү өткөрөт. Эксперттер “Акчабарга” Кыргызстан жана аймактын экономикасы үчүн мүмкүн болуучу кесепеттер тууралуу айтып беришти.

    Экономист Искендер Шаршеев кыска мөөнөттө санкциялык саясаттын өзгөрүшү Кыргызстан менен Орусиянын ортосундагы соода операцияларын жеңилдетип же татаалдатып, ишкерлерге жана мамлекеттин кирешесине таасирин тийгизерин белгилейт. 

    Узак мөөнөттүү келечекте Батыш менен Орусиянын ортосундагы тирешүү басаңдаса, Кыргызстан тышкы экономикалык чөйрөнүн турукташуусун, мигранттар үчүн шарттардын жакшырышын жана салттуу логистикалык каттамдардын калыбына келишин күтүшү мүмкүн. Бирок Орусияга санкция салына берсе, Кыргызстан Евразиялык экономикалык процесстерге тереңирээк аралашып, бул жаңы чакырыктарды да, мүмкүнчүлүктөрдү да алып келиши мүмкүн. 

    "Учурдагы геосаясий кырдаал Кыргызстандын "экономикалык керемет" деп аталган нерсеге жетүү мүмкүнчүлүгүнө шек туудурат, анткени чөлкөмдөгү туруксуздук тышкы инвестицияга жетүүнү кыйындатат жана экспорттук рынокторду тарытат», - деп эсептейт эксперт.

    Азыркы кырдаалда эң аялуу болуп мигранттардын акча которуулары менен байланышкан финансылык агымдар болууда. 

    Бул дагы орус рублинин ар кандай олку-солкулуктары айрым кыргызстандык үй-бүлөлөрдүн кирешесине түздөн-түз таасирин тийгизип жатканы менен байланыштуу. Импортко таянган азык-түлүк жана өнөр жай товарларын жеткирүү да чабуулга кабылууда, анткени санкциялар жана логистикалык үзгүлтүктөр бааларды жогорулатып, жеткирүүнү кыйындатат.

    "Инвестициялардын агымы дагы туруксуз бойдон калууда, батыш инвесторлору санкциялар жана мүмкүн болуучу экинчи чектөөлөр менен байланышкан тобокелдиктерден улам аймакка этият болушат. Ошол эле учурда Кытай, Россия жана Түркия өз таасирин тикелей инвестиция аркылуу, бирок чектей турган шарттарда, ал эми башка учурларда, тескерисинче, Кыргызстандын экономикалык көз карандысыздыгын бекемдей алат" - дейт Шаршеев.

    Кыргызстан түзүлгөн кырдаалдан пайдаланып, Россия, Кытай жана Борбор Азия өлкөлөрүнүн ортосундагы транспорттук жана соода түйүнү катары өзүнүн ролун күчөтө аларын белгиледи. 

    Ага жетүү үчүн анын пикиринде, инвестициялык климатты жакшыртууга, инфраструктураны модернизациялоого жана өзүбүздүн өнөр жайыбызды өнүктүрүүгө багытталган реформалар керек.

    Бул жагынан экономист Михаил Петров кесиптешинин пикирине кошулат. Ал эң негизгиси Орусия жана Кытай менен жакшы жана чынчыл мамилени жоготпоо керек деп эсептейт.

    "Орусия менен АКШнын ортосундагы келишимдердин деңгээли канчалык жогору болсо, дүйнөдө, анын ичинде Кыргызстанда да экономикалык абал ошончолук туруктуу болот", - деп баса белгилейт ал.

    Вашингтон менен Москванын мамилеси жылый турган болсо, Кыргызстан аркылуу жүк ташуу азайбайт, Петровдун айтымында, дүйнө буга чейин глобалдык аймактарга бөлүнгөн жана мурдагыдай болбойт.

    "Глобалдык аймактар ​​бири-биринен көз карандысыз өнүгөт" ,- деп эсептейт экономист.

    Ал кошумчалагандай, кээ бир мамлекеттик структуралардын Россиянын Европа менен өз ара аракеттенүүсүн Кытайга жана башка Азия өлкөлөрүнө өткөрүп берүүсүнөн улам келип чыккан экономикалык агымдарга бөгөт коюу аракети болбогондо, биздин республика олуттуу пайда көрмөк. Ошол эле учурда, ага карабастан, эксперт кыргыз экономикасынын оң өсүшүн белгилейт. 


    Тектеш материалды окуу