Жарыяланган
2025-28-01, 15:45Кыргызстандын мамлекеттик карызы 2024-жылдын ноябрь айынын аягында 6 миллиард 551,24 миллион долларды түзсө, анын 4 миллиард 481,14 миллион доллары өлкөнүн тышкы карызы.
Кыргызстан Кытайдын Экспорттук-импорттук банкына 1 миллиард 655,15 миллион доллар, Эл аралык өнүктүрүү ассоциациясына (Дүйнөлүк банк тобу) 734,53 миллион доллар жана Азия өнүктүрүү банкына 717,27 млн доллар карыз.
2024-жылы Кыргызстан тышкы карызын төлөөгө 37,6 миллиард сом бөлгөн, бирок иш жүзүндө 2023-жылдын декабрынын аягынан 2024-жылдын ноябрына чейин өлкөнүн тышкы карызы 145,93 миллион долларга (болжол менен 12,5-13 миллиард сомго) кыскарган. Өлкө эң көп Эл аралык валюта фондуна – 124,89 миллион доллар жана Кытайдын Эксим банкына – 53,2 миллион доллар төлөгөн.
Бирок карыздын төмөндөшү реалдуу картинаны толук чагылдыра албайт, анткени Кыргызстан бул аралыкта башка насыяларды да алган.
Тактап айтканда, 2024-жылы Кыргызстан Кувейт жана Сауд фонддоруна болгон карызын тиешелүүлүгүнө жараша 4,59 миллион долларга жана 9,12 миллион долларга, ОПЕКке 1,75 миллион долларга, Ислам өнүктүрүү банкына болгон карызын 6,04 миллион долларга көбөйткөн, эң негизгиси Азия инфраструктуралык инвестиция банкына 20,12 миллион долларга көбөйткөн.
Мындан улам, өлкө жаңы карыздарды алганы үчүн тышкы карыз кыскарбагандай туюлат. Эгерде өлкөнүн тышкы милдеттенмелери 2024-жылдын ноябрына карата белгиленсе, анда Каржы министрлигинин болжолуна ылайык, Кыргызстан 2073-жылга чейин карызды толугу менен төлөй алат.
2054-жылдан баштап республиканын негизги карызы боюнча төлөмдөр он миллион доллардан ашпайт: 2054-жылы 9,55 миллион доллар, 2055-жылы - 7,3 миллион доллар, 2056-жылы - 5,58 миллион доллар, 2057-жылы - 4,91 миллион доллар жана башкалар. Карыз боюнча акыркы төлөм 2073-жылы күтүлүүдө жана символикалык сумма 40 миң долларды түзөт. Ошол эле учурда Кыргызстан 2060-жылы эле тышкы карызынын пайызын төлөөнү токтотот.
Бирок, бул узак мөөнөттүү максатка жетүү жолунда өлкө алдыңкы жылдары карызды эң жогорку суммада төлөй турганын айтуу керек. 2025-жылдан 2031-жылга чейин Кыргызстан жыл сайын негизги карызга 415 миллион доллардан 311 миллион долларга чейин жана пайыздык төлөмгө 68,5 миллион доллардан 29,8 миллион долларга чейин төлөп турат.